Giai đoạn 3 ,tất cả các DN XK hàng hóa vào tại EU đều phải tham gia khai báo trên Hệ thống ICS2. Nguồn: website của Ủy ban European

Biện pháp xác định sớm rủi ro của EU

EU đã và đang nỗ lực triển khai chương trình an ninh và an toàn của cơ quan Hải quan áp dụng trước khi hàng đến, được củng cố bởi hệ thống thu thập thông tin hàng hóa với quy mô lớn - Hệ thống ICS2. Chương trình tiếp nhận thông tin qua Hệ thống ICS2 này là một trong những đóng góp quan trọng vào việc tăng cường quản lý rủi ro hải quan tích hợp trong khuôn khổ quản lý rủi ro chung (CRMF) của EU. Hệ thống ICS2 điều chỉnh lại quy trình hiện tại về mặt công nghệ thông tin (CNTT), pháp lý, quản lý và kiểm soát rủi ro của cơ quan Hải quan và các hoạt động thương mại có liên quan.

Theo đó, Hệ thống ICS2 sẽ thu thập dữ liệu về tất cả hàng hóa trước khi đến biên giới EU cho phép xác định sớm các mối đe dọa về an ninh và giúp cơ quan Hải quan can thiệp vào thời điểm thích hợp nhất trong chuỗi cung ứng. Nhờ đó, bảo vệ an toàn và an ninh cho Hải quan EU một cách hiệu quả hơn, tăng cường bảo vệ công dân EU và thị trường nội địa trước các mối đe dọa khủng bố.

Ngoài ra, hệ thống còn cho phép cơ quan Hải quan EU xác định sớm hơn các lô hàng có rủi ro cao và can thiệp vào thời điểm thích hợp nhất trong chuỗi cung ứng; hỗ trợ các biện pháp hải quan phù hợp trong các tình huống ứng phó với khủng hoảng; tạo điều kiện thông quan cho dòng thương mại hợp pháp xuyên biên giới; hiện đại hóa việc trao đổi thông tin giữa các DN và cơ quan Hải quan EU.

Do đó, DN sẽ phải khai báo dữ liệu an toàn và bảo mật trên Hệ thống ICS2, thông qua Tờ khai NK tóm tắt (ENS). Nghĩa vụ bắt đầu nộp các tờ khai như vậy sẽ không hoàn toàn giống nhau đối với tất cả các DN, phụ thuộc vào loại dịch vụ cung cấp trong quá trình vận chuyển hàng hóa quốc tế và được triển khai trong 3 giai đoạn vận hành của Hệ thống ICS2. Cụ thể:

- Giai đoạn 1 bắt đầu từ 15/3/2021 áp dụng cho ba đối tượng DN hoạt động trong lĩnh vực Chuyển phát nhanh, bưu điện và cơ quan bưu chính từ bên ngoài EU.

- Giai đoạn 2 bắt đầu từ ngày 1/3/2023 áp dụng cho 5 đối tượng trong đó có 3 đối tượng trong giai đoạn 1 và bổ sung các công ty giao nhận, logistics và DN vận tải hàng không.

- Giai đoạn 3 bắt đầu từ ngày 3/6/2024, áp dụng cho tất cả các đối tượng còn lại bao gồm 5 đối tượng từ giai đoạn 1 và 2, bổ sung thêm các DN vận chuyển đường biển, đường sắt và đường bộ cùng với các nhà NK tại EU.

Hậu quả lớn nếu DN không tuân thủ

Thích ứng với những quy định của EU và để đáp ứng các nghĩa vụ về nộp dữ liệu ENS, các DN cần nâng cấp các hệ thống CNTT, quy trình nghiệp vụ và đào tạo nhân sự. Ngoài ra, các DN bắt buộc phải thực hiện tự kiểm thử tính phù hợp trước khi bắt đầu các nghiệp vụ khai báo vào hệ thống.

Bởi từ thời điểm 3/6/2024 trở đi, tất cả DN logistics, chuyển phát nhanh, giao nhận và các DN vận tải đường biển, đường hàng không, đường sắt, đường bộ có liên quan tới hàng hoá XK từ Việt Nam vào EU đều phải khai báo dữ liệu trước khi hàng đến vào Hệ thống ICS2. Nếu DN Việt Nam không nắm được các quy định này có khả năng phải hứng chịu hậu quả nghiêm trọng như: Các containers và lô hàng sẽ bị dừng tại biên giới với EU; hàng hoá sẽ không được Hải quan EU cho phép thông quan. Các tờ khai không đầy đủ hoặc bị từ chối, thậm chí sẽ bị cấm vận vì không tuân thủ quy định của EU.

Đồng thời, DN chịu trách nhiệm pháp lý về tính chính xác, hoàn chỉnh và kịp thời của các thông tin đã khai báo trên ENS. Do đó, DN cần lưu ý tới các yêu cầu thông tin trên tờ khai, như: khai báo mã HS (6 chữ số); số đăng ký và định danh EORI (tương tự như mã số DN) của người nhận hàng tại EU (Số đăng ký và định danh có thể được xác thực tại trang web của Ủy ban EU (europa.eu) để chắc chắn thông tin là chính xác). DN cũng phải khai báo thông tin về Bên bán và Bên mua và bắt buộc phải có Bản mô tả đầy đủ hàng hóa bằng ngôn ngữ dễ hiểu và đủ chính xác để cơ quan Hải quan có thể xác định được hàng hóa.

Ngoài ra, DN cũng cần lưu ý đối với thời hạn nộp ENS vận chuyển theo đường biển, đường hàng không, đường sắt, thủy bộ, đường thủy. Việc nộp dữ liệu có thể dưới hình thức một tờ khai hoàn chỉnh nếu bên nộp dữ liệu có sẵn mọi dữ liệu cần thiết, hoặc có thể nộp dữ liệu ENS nhiều lần trong trường hợp có nhiều hơn một phần dữ liệu ENS được nộp bởi các bên khác nhau trong chuỗi cung ứng.

Theo quy định, các cơ quan Hải quan EU có thể từ chối khai báo ENS trong trường hợp thiếu thông tin hoặc có các biện pháp can thiệp giảm thiểu rủi ro trong giai đoạn trước khi xếp hàng lên tàu hoặc trước khi hàng đến, yêu cầu người khai phải cung cấp các dữ liệu cần thiết, chẳng hạn trong trường hợp dữ liệu không chính xác. Do đó, DN cần phải quyết định tự phát triển hệ thống CNTT nội bộ hay sử dụng dịch vụ của một nhà cung cấp dịch vụ CNTT để gửi dữ liệu ENS lên Hệ thống ICS2. Đặc biệt, DN cần phải thỏa thuận sớm với các bên liên quan khác trong chuỗi cung ứng về cách thức nộp dữ liệu ENS.

Để làm được điều này phụ thuộc vào việc các bên trong chuỗi cung ứng có đồng ý cung cấp thông tin chứng từ thương mại cần thiết cho công ty vận chuyển hay không. Bởi nếu “Có”, công ty vận chuyển gửi toàn bộ thông tin được yêu cầu lên ICS2 dưới hình thức một ENS hoàn chỉnh. Nếu “Không”, khách hàng của DN vận chuyển phải tự gửi một phần thông tin liên quan của ENS lên ICS2 hoặc bố trí một bên thứ ba trong chuỗi cung ứng gửi thông tin.